Ex Epistola sancti Clementis papae Primi ad Corinthios
(III/36-38)

Cont�nuo or�ntes ac supplic�ntes prec�bimur, ut Opifex �mnium rerum n�merum elect�rum su�rum constit�tum in toto mundo cons�rvet �ntegrum per dil�ctum p�erum Iesum Christum, per quem nos voc�vit de t�nebris in lucem, de ignor�ntia in cogniti�nem gl�riae n�minis sui; ut sper�mus in n�mine tuo, princ�pio omnis creat�rae, ut �culis cordis nostri ap�rtis cognosc�mus te solum, alt�ssimum in alt�ssimis, sanctum in sanctis quiesc�ntem; qui hum�lias arrog�ntiam superb�rum, solvis cogitati�nes g�ntium, h�miles �levas et exc�lsos hum�lias, d�vites facis et p�uperes, occ�dis et salvas et viv�ficas, solus benef�ctor spir�tuum et Deus omnis carnis; qui intu�ris in ab�ssos, insp�ctor �perum h�minum, periclit�ntium adi�tor, desper�ntium salv�tor, omnis sp�ritus cre�tor et ep�scopus; qui gentes in terra mult�plicas et ex �mnibus �ligis eos, qui te d�ligunt per Iesum Christum Filium tuum dil�ctum, per quem nos erudiv�sti, sanctific�sti, honor�sti.
Rog�mus te, D�mine, ut sis adi�tor et auxili�tor noster. Eos nostrum, qui in tribulati�ne sunt, l�bera, hum�lium miser�re, lapsos �leva, in�pibus occ�rre, inf�rmos sana, err�ntes p�puli tui conv�rte; nutri esuri�ntes, solve capt�vos nostros, �rige imbec�lles, consol�re pusill�nimes; cognosc�nto te omnes gentes, quod tu es Deus solus et Iesus Christus puer tuus ac nos p�pulus tuus et oves p�scuae tuae.
Tu enim per�nnem mundi constituti�nem per eff�ctus manifest�sti; tu, D�mine, orbem terrae fund�sti, fid�lis in �mnibus generati�nibus, iustus in iud�ciis, admir�bilis in fortit�dine et magnific�ntia, s�piens in cond�ndo et prudens in cre�tis stabili�ndis, bonus in iis, quae vid�ntur, et fid�lis in eos, qui in te conf�dunt, ben�gnus et mis�ricors; dim�tte nobis iniquit�tes et iniust�tias et pecc�ta et del�cta nostra.
Ne �mputes omne pecc�tum serv�rum tu�rum et serv�rum, sed pur�fica nos in verit�te tua et d�rige gressus nostros, ut in piet�te et iust�tia et simplicit�te cordis ambul�mus et ag�mus quae bona et benepl�cita sunt coram te ac coram princ�pibus nostris.
Immo, D�mine, ost�nde f�ciem tuam super nos, ut bonis fru�mur in pace, ut teg�mur manu tua pot�nti et ab omni pecc�to liber�mur br�cchio tuo exc�lso, ac l�bera nos ab iis, qui nos od�runt ini�ste.
Da conc�rdiam ac pacem et nobis et �mnibus habit�ntibus terram, sicut ded�sti p�tribus nostris, pie te invoc�ntibus in fide et verit�te. Qui solus haec et plura bona nob�scum �gere potes, tibi confit�mur per pont�ficem ac patr�num anim�rum nostr�rum Iesum Christum, per quem tibi gl�ria et mai�stas et nunc et in generati�nem generati�num et in saevcula saecul�rum. Amen.

De Epistola sancti Ignatii Antiocheni episcopi et martyris ad Magnesios
(III/422-423)

Cum �taque in pers�nis supra dictis omnem multit�dinem in fide conspex�ssem ac dilex�ssem, hortor, ut in conc�rdia Dei �mnia per�gere stude�tis, ep�scopo praesid�nte loco Dei et presb�teris loco sen�tus apost�lici, et di�conis mihi suav�ssimis concr�ditum hab�ntibus minist�rium Iesu Christi, qui ante saevcula apud Patrem erat et in fine app�ruit. Omnes �gitur, acc�ptis i�sdem div�nis m�ribus, vos m�tuo revere�mini et nemo sec�ndum carnem spectet pr�ximum, sed in Iesu Christo vos �nvicem semper dilig�tis. Nihil sit in vobis, quod possit vos dir�mere, sed uni�mini ep�scopo et praesid�ntibus, in typum et demonstrati�nem immortalit�tis.
Quem�dmodum �gitur D�minus sine Patre, ipsi un�tus, nihil fecit, neque per se ipsum neque per ap�stolos: ita neque vos sine ep�scopo et presb�teris quidquam perag�tis; neque aggredi�mini, ut quidquam a vobis separ�tim factum decens app�reat, sed in unum conveni�ntibus una sit or�tio, una prec�tio, una mens, una spes in carit�te, in g�udio sancto, unus est Iesus Christus, quo nihil praest�ntius est. Omnes velut in unum templum Dei conc�rrite, velut ad unum alt�re, ad unum Iesum Christum, qui ab uno Patre pr�diit et apud unum fuit ad e�mque rev�rsus est.
Ne seduc�mini ali�nis doctr�nis neque vet�ribus f�bulis, quae sunt in�tiles. Si enim adhuc iuxta legem iud�ice v�vimus, confit�mur nos gr�tiam non accep�sse. Divin�ssimi namque proph�tae iuxta Iesum Christum vix�runt. Ob hoc et persecuti�nem passi sunt, gr�tia ips�us inspir�ti, ut incr�duli certi redder�ntur, quod unus sit Deus, qui se�psum manifest�verit per Iesum Christum F�lium suum, qui est Verbum eius e sil�ntio progr�ssum, qui in �mnibus ei, qui ipsum m�serat, compl�cuit.
Si �gitur, qui in v�tere rerum �rdine deg�runt, ad novam spem perven�runt, non �mplius s�bbatum col�ntes, sed iuxta dom�nicam viv�ntes, in qua et vita nostra ex�rta est per ipsum et mortem ips�us (quod quidam negant, per quod myst�rium fidem acc�pimus, et propter hoc sustin�mus, ut inveni�mur disc�puli Iesu Christi, sol�us doct�ris nostri); qu�modo nos pot�rimus v�vere sine ipso, quem �tiam proph�tae, cum essent sp�ritu disc�puli eius, ut doct�rem expect�bant? Et propter hoc is, quem iuste praestolab�ntur, adv�niens suscit�vit ipsos ex m�rtuis.

Ex Apologia prima sancti Iustini martyris pro Christianis
(III/544-545)

Euchar�stiae n�mini �lii licet esse p�rticeps, nisi qui credat vera esse quae doc�mus, atque illo ad remissi�nem peccat�rum et regenerati�nem lav�cro abl�tus f�erit, et ita vivat ut Christus tr�didit.
Neque enim ut comm�nem panem, neque ut comm�nem potum ista s�mimus; sed quem�dmodum per Verbum Dei caro factus est Iesus Christus salv�tor noster et carnem et s�nguinem h�buit nostrae sal�tis causa; sic �tiam illam, in qua per precem, ips�us verba contin�ntem, gr�tiae actae sunt, alim�niam, ex qua sanguis et carnes nostrae per mutati�nem al�ntur, incarn�ti ill�us Iesu et carnem et s�nguinem esse ed�cti sumus.
Nam Ap�stoli in comment�riis suis, quae voc�ntur Evang�lia, ita sibi mand�sse Iesum tradid�runt: eum sc�licet, acc�pto pane, cum gr�tias eg�sset, dix�sse: Hoc f�cite in meam commemorati�nem. Hoc est corpus meum; et p�culo sim�liter acc�pto, act�sque gr�tiis, d�xisse: Hic est sanguis meus, ipsisque solis tradid�sse. Ex illo t�mpore haec semper nobis invicem in mem�riam revoc�mus; et qui hab�mus, indig�ntibus �mnibus subven�mus, et semper una sumus. Atque in �mnibus oblati�nibus laud�mus creat�rem �mnium per Filium eius Iesum Christum et per Sp�ritum Sanctum.
Ac Solis, �t d�citur, die, �mnium sive urbes sive agros incol�ntium in e�ndem locum fit conv�ntus, et comment�ria Apostol�rum aut scripta prophet�rum leg�ntur, quoad licet per tempus.
De�nde, ubi lector d�siit, is qui praeest admoniti�nem verbis et adhortati�nem ad res tam praeclaras imit�ndas s�scipit.
P�stea omnes simul cons�rgimus, et preces em�ttimus; atque, ut iam d�ximus, ubi des�imus prec�ri, panis aff�rtur et v�num et aqua; et qui praeest, preces et grati�rum acti�nes totis v�ribus em�ttit, et p�pulus accl�mat Amen, et e�rum, in quibus gr�tiae actae sunt, distrib�tio fit et communic�tio unicu�que praesentium, et abs�ntibus per di�conos m�ttitur.
Qui ab�ndant et volunt, suo arb�trio, quod quisque vult, largi�ntur, et quod coll�gitur apud eum, qui praeest, dep�nitur, ac ipse s�bvenit pup�llis et v�duis, et iis qui vel ob morbum vel �liam ob causam egent, tum �tiam iis qui in v�nculis sunt et adveni�ntibus p�regre hosp�tibus; uno verbo �mnium indig�ntium curam s�scipit.
Die autem Solis omnes simul conven�mus, tum quia prima haec dies est, qua Deus, cum t�nebras et mat�riam vert�sset, mundum cre�bit, tum quia Iesus Christus salv�tor noster e�dem die ex m�rtuis resurr�xit. Pr�die enim Sat�rni eum crucifix�runt, et postr�die ei�sdem di�i, id est Solis die, Ap�stolis suis et disc�pulis visus ea d�cuit, quae vobis quoque consider�nda trad�dimus.

Ex Tractatu sancti Irenaei episcopi Adversus haereses
(II/59-60)

D�minus noster Verbum Dei, qui primo quidem servos attr�xit Deo, p�stea autem liber�vit eos qui subi�cti sunt ei, quem�dmodum ipse ait disc�pulis: Iam non dico vos servos, qu�niam servus nescit quid f�ciat D�minus eius; vos autem dixi am�cos, qu�niam �mnia quae aud�vi a Patre manifest�vi vobis. Amic�tia enim Dei immortalit�tis est condon�trix iis qui aggredi�ntur eam.
Igitur in�tio, non quasi �ndigens Deus h�minis plasm�vit Adam, sed ut hab�ret in quem colloc�ret sua benef�cia. Non enim solum ante Adam, sed et ante omnem condici�nem glorific�bat Verbum Patrem suum, manens in eo, et ipse a Patre clarificab�tur, quem�dmodum ipse ait: Pater, clar�fica me clarit�te, quam h�bui apud te, pri�squam mundus f�eret.
Neque nostro minist�rio �ndigens, iussit ut eum sequer�mur, sed nobis ipsis attr�buens sal�tem. Sequi enim Salvat�rem, particip�re est sal�tem; et sequi lumen, perc�pere est lumen.
Qui enim in l�mine sunt, non ipsi lumen ill�minant, sed illumin�ntur et illustr�ntur ab eo; ipsi quindem nihil ei praestant, benef�cium autem percipi�ntes illumin�ntur a l�mine.
Sic et s�rvitus erga Deum, Deo quidem nihil praestat, nec opus est Deo hum�no obs�quio; ipse autem sequ�ntibus et servi�ntibus ei vitam et incorrupt�lam et gl�riam aet�rnam attr�buit, benef�cium praestans servi�ntibus sibi ob id quod s�rviunt, et sequ�ntibus ob id quod sequ�ntur, sed non benef�cium ab eis perc�piens: est enim dives, perf�ctus et sine indig�ntia.
Propter hoc autem exqu�rit Deus ab hom�nibus servit�tem, ut, qu�niam est bonus et mis�ricors, benef�ciat eis qui persev�rant in servit�te eius. In quantum enim Deus null�us �ndigens, in tantum homo �ndiget Dei communi�ne.
Haec enim gl�ria h�minis, persever�re ac perman�re in Dei servit�te. Et propter hoc dic�bat disc�pulis D�minus: Non vos me eleg�stis, sed ego el�gi vos, sign�ficans qu�niam non ipsi glorific�bant eum, sequ�ntes eum, sed in eo quod sequer�ntur F�lium Dei glorificab�ntur ab eo. Et �terum: Volo ut, ubi ego sum, ibi et hi sint, ut v�deant clarit�tem meam.

Ex Homiliis Origenis presbyteri in Genesim
(III/139-141)

Acc�pit Abraham ligna ad holoc�ustum, et superp�suit ea Isaac f�lio suo, et acc�pit ignem in m�nibus suis et gl�dium, et abi�runt simul. Quod ipse sibi ligna ad holoc�ustum portat Isaac, illa fig�ra est, quod et Christus ipse sibi baiul�vit crucem, et tamen port�re ligna ad holoc�ustum sacerd�tis off�cium est. Fit ergo ipse h�stia et sac�rdos. Sed et quod �dditur: et abi�runt ambo simul, ad hoc ref�rtur. Cum enim Abraham velut sacrificat�rus ignem port�ret et cultrum, Isaac non vadit post ipsum, sed cum ipso, ut ostend�tur cum ipso p�riter fungi sacerd�tio.
Quid post haec? Dixit, inquit, Isaac ad Abraham patrem suum: Pater. Et haec pro t�mpore a f�lio prol�ta tentati�nis est vox. Qu�modo enim putas immol�ndus f�lius per hanc vocem v�scera pat�rna conc�ssit? Et quamvis Abraham rig�dior esset pro fide, reddit tamen �tiam ipse affecti�nis vocem et resp�ndit: Quid est, fili? At ille: Ecce, inquit, ignis et ligna, ubi ovis est ad holoc�ustum? Ad haec resp�ndit Abraham: Deus provid�bit sibi ovem ad holoc�ustum, fili.
Movet me Abrahae satis d�ligens et cauta resp�nsio. N�scio quid vid�bat in sp�ritu, quia non de praesenti, sed de fut�ro dicit: Deus provid�bit ipse sibi ovem; fut�ra resp�ndit f�lio de praes�ntibus requir�nti. Ipse namque sibi D�minus ovem provid�bat in Christo.
Ext�ndit Abraham manum suam, ut acc�peret gl�dium, et iugul�ret f�lium suum, et voc�vit eum �ngelus D�mini de caelo, et dixit: Abraham, Abraham. At ille dixit: Ecce ego. Et dixit: ne in�cias manum tuam super p�erum, neque f�cias ei quidquam. Nunc enim cogn�vi quia tu times Deum. Confer�mus haec cum Ap�stoli dictis, ubi dicit de Deo: Qui pr�prio Filio suo non pep�rcit, sed pro nobis �mnibus tr�didit illum. Vide Deum magn�fica cum hom�nibus liberalit�te cert�ntem. Abraham mort�lem f�lium non morit�rum �btulit Deo, Deus immort�lem F�lium pro �mnibus tr�didit morti.
Et resp�ciens Abraham �culis suis vidit, et ecce �ries teneb�tur c�rnibus in virg�lto Sabech. D�ximus, puto, in superi�ribus quod Isaac formam g�reret Christi, sed et �ries hic nihil�minus formam Christi g�rere vid�tur. Sed qu�modo Christo ut�rque conv�niat, et Isaac qui non est iugul�tus, et �ries qui iugul�tus est, �perae pr�tium est n�scere. Christus Verbum Dei est, sed Verbum caro factum est.
P�titur ergo Christus, sed in carne; et p�rtulit mortem, sed caro, cuius hic �ries forma est: sicut et Io�nnes dic�bat: Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit pecc�ta mundi. Verbum vero in incorrupti�ne perm�nsit, quod est sec�ndum sp�ritum Christus, cuius im�go est Isaac. Ideo ipse et h�stia est et p�ntifex sec�ndum sp�ritum. Nam qui offert h�stiam Patri sec�ndum carnem, ipse in alt�ri crucis off�rtur.

Ex Tractatu sancti Ambrosii episcopi De fuga saeculi
(III/159-160)

Ubi cor h�minis, ibi et thes�urus eius est; non enim solet bonum datum deprec�ntibus D�minus deneg�re.
Ergo, quia bonus D�minus est et m�xime sustin�ntibus se bonus est, ipsi adhaere�mus, cum ipso simus tota �nima nostra, toto corde, tota v�rtute, ut simus in l�mine eius et vide�mus eius gl�riam et delectati�nis sup�rnae fru�mur gr�tia; ad illud �gitur bonum erig�mus �nimos et in illo simus atque in ipso viv�mus, ipsi adhaere�mus, quod est supra omnem mentem et omnem considerati�nem et pace �titur perp�tua ac tranquillit�te; pax autem supra omnem mentem est et supra omnem sensum.
Hoc est bonum, quod p�netrat �mnia, et omnes in ipso v�vimus atque ex ipso pend�mus, �psum autem nihil supra se habet; sed est div�num; nemo enim bonus nisi unus Deus, quod ergo bonum div�num et quod div�num bonum, et �deo d�citur: Aperi�nte te manum, impleb�ntur �mnia bonit�te; per bonit�tem enim Dei, nobis univ�rsa tribu�ntur m�rito bona, quibus nihil adm�xtum est mali.
Haec bona prom�ttit Script�ra fid�libus dicens: Quae bona sunt terrae manduc�bitis.
M�rtui sumus cum Christo; mortem Christi in c�rpore nostro circumf�rimus, ut et vita Christi in nobis manifest�tur. Non ergo iam nostram illam vitam, sed Christi vitam v�vimus, vitam innoc�ntiae, vitam castim�niae, vitam simplicit�tis omni�mque virt�tum. Cum Christo resurr�ximus, in ipso viv�mus, in ipso ascend�mus, ut serpens calc�neum nostrum quod v�lneret in terris reper�re non possit.
Fugi�mus hinc. Potes �nimo f�gere, etsi retin�ris c�rpore, potes et hic esse et ad�sse ad D�minum, si illi adhaevreat �nima tua, si post ipsum cogitati�nibus tuis �mbules, si fide, non sp�cie, vias eius sequ�ris, si ad ipsum conf�gias; est enim ref�gium et virtus, cui dicit David: Ad te conf�gi et non sum d�ceptus.
Ergo quia Deus ref�gium, Deus autem in caelo et supra caelos, �tique hinc illo fugi�ndum est, ubi pax, ubi r�quies ab op�ribus, ubi epul�mur s�bbatum magnum, sicut dixit M�yses: Et erunt s�bbata terrae vobis escae. Epulat�rium enim et plenum iucundit�tis et tranquillit�tis est requi�scere in Deo et eius delectati�nem vid�re.
Fugi�mus sicut cervi ad fontes aqu�rum; quod siti�bat David, s�tiat et nostra �nima; quis est ille fons? Audi dic�ntem: Qu�niam apud te est fons vitae; huic fonti dicat �nima mea: Quando v�niam et par�bo ante f�ciem tuam? Fons enim Deus est.

Ex Enarrationibus sancti Augustini episcopi
(III/66-68)

Ex�udi, Deus, deprecati�nem meam, int�nde orati�ni meae. Quis dicit? Quasi unus. Vide si unus: A f�nibus terrae ad te clam�vi, dum anger�tur cor meum. Iam ergo non unus; sed �deo unus, quia Christus unus, cuius omnes membra sumus. Nam quis unus homo clamat a f�nibus terrae? Non clamat a f�nibus terrae, nisi her�ditas illa, de qua dictum est ipsi F�lio: P�stula a me, et dabo tibi gentes heredit�tem tuam, et possessi�nem tuam t�rminos terrae.
Haec ergo Christi poss�ssio, haec Christi her�ditas, hoc Christi corpus, haec una Christi Eccl�sia, haec �nitas, quae nos sumus, clamat a f�nibus terrae. Quid autem clamat? Quod supra dixi: Ex�udi, Deus, deprecati�nem meam, int�nde orati�ni meae; a f�nibus terrae ad te clam�vi. Id est, hoc ad te clam�vi, a f�nibus terrae; id est, �ndique.
Sed quare clam�vi hoc? Dum anger�tur cor meum. Ost�ndit se esse per omnes gentes toto orbe terr�rum non in magna gl�ria, sed in magna tentati�ne.
Namque vita nostra in hac peregrinati�ne non potest esse sine tentati�ne; quia prov�ctus noster per tentati�nem nostram fit, nec sibi quisque innot�scit nisi tent�tus, nec potest coron�ri nisi v�cerit, nec potest v�ncere nisi cert�verit, nec potest cert�re nisi inim�cum et tentati�nes hab�erit.
Angitur ergo iste a f�nibus terrae clamans, sed tamen non rel�nquitur. Qu�niam nos ipsos, quod est corpus suum, v�luit praefigur�re et in illo c�rpore suo, in quo iam et m�rtuus est et resurr�xit et in caelum asc�ndit, ut, quo caput praec�ssit, illuc se membra secut�ra conf�dant.
Ergo nos transfigur�vit in se, quando v�luit tent�ri a S�tana. Modo legeb�tur in Evang�lio quia D�minus Iesus Christus in er�mo tentab�tur a di�bolo. Prorsus Christus tentab�tur a di�bolo. In Christo enim tu tentab�ris, quia Christus de te sibi hab�bat carnem, de se tibi sal�tem; de te sibi morte, de se tibi vitam; de te sibi contum�lias, de se tibi hon�res; ergo de te sibi tentati�nem, de se tibi vict�riam.
Si in illo nos tent�ti sumus, in illo nos di�bolum super�mus. Att�ndis quia Christus tent�tus est, et non att�ndis quia vicit? Agn�sce te in illo tent�tum, et te in illo agn�sce vinc�ntem. P�terat a se di�bolum prohib�re; sed, si non tentar�tur, tibi tent�ndo vinc�ndi magist�rium non praeb�ret.

Ex sermonibus sancti Leonis Magni papae
(I/327-328)

Salvator noster, dilect�ssimi, h�die natus est, gaude�mus. Neque enim locum fas est ibi esse trist�tiae, ubi nat�lis est vitae; quae, cons�mpto mortalit�tis tim�re, nobis �ngerit de prom�ssa aeternit�te laet�tiam.
Nemo ab huius alacrit�tis participati�ne sec�rnitur, una cunctis laet�tiae comm�nis est r�tio: quia D�minus noster, pecc�ti mort�sque destr�ctor, sicut nullum a re�tu l�berum r�pperit, ita liber�ndis �mnibus venit. Exs�ltet sanctus, quia prop�nquat ad palmam. G�udeat pecc�tor, quia invit�tur ad v�niam. Anim�tur gent�lis, quia voc�tur ad vitam.
Dei namque F�lius sec�ndum plenit�dinem t�mporis, quam div�ni cons�lii inscrut�bilis altit�do disp�suit, reconcili�ndam auct�ri suo nat�ram g�neris ass�mpsit hum�ni, ut inv�ntor mortis di�bolus, per ipsam qua v�cerat, vincer�tur.
Ab exsult�ntibus ergo �ngelis, nasc�nte D�mino, Gl�ria in exc�lsis Deo c�nitur, et pax in terra bonae volunt�tis hom�nibus nunti�tur. Vident enim cael�stem Ier�salem ex �mnibus mundi g�ntibus fabric�ri: de quo inenarr�bili div�nae piet�tis �pere, quantum laet�ri debet hum�litas h�minum, cum tantum g�udeat subl�mitas angel�rum?
Ag�mus ergo, dilect�ssimi, gr�tias Deo Patri, per F�lium eius, in Sp�ritu Sancto, qui propter multam miseric�rdiam suam, qua dil�xit nos, mis�rtus est nostri; et cum ess�mus m�rtui pecc�tis, convivific�vit nos Christo, ut ess�mus in ipso nova creat�ra, nov�mque figm�ntum.
Depon�mus ergo v�terem h�minem cum �ctibus suis; et ad�pti participati�nem generati�nibus Christi, carnis renunti�mus op�ribus.
Agn�sce, o christi�ne, dignit�tem tuam, et, divinae consors factus nat�rae, noli in v�terem vilit�tem deg�neri conversati�ne red�re. Mem�nto cuius c�pitis et cuius c�rporis sis membrum. Remin�scere quia �rutus de potest�te tenebr�rum, transl�tus es in Dei lumen et regnum.
Per bapt�smatis sacram�ntum Sp�ritus Sancti factus es templum: noli tantum habitat�rem pravis de te �ctibus effug�re, et di�boli te �terum sub�cere servit�ti: quia pr�tium tuum sanguis est Christi.